Samuel Hahnemann (1755-1843) heeft deze geneesmethode toegankelijk gemaakt voor ons. Hij was een bijzonder mens en een consciëntieus wetenschapper. Naast geneeskunde had hij ook scheikunde gestudeerd. Hij beheerste acht verschillende talen en omdat hij niet tevreden was met de wijze waarop geneeskunde in die tijd bedreven werd, verdiende hij na het behalen van zijn artsexamen zijn geld als bibliothecaris en vertaler. Zo was hij in staat de belangrijkste geneeskundige werken uit zijn tijd en uit de geschiedenis te bestuderen, op zoek naar de best mogelijke behandelingsmethoden.

Het was bekend dat kinine werkzaam was bij malaria en de Schotse farmacoloog Cullen beweerde in een leerboek dat de werkzaamheid te danken was aan de bittere smaak die de maag zou versterken. Hahnemann betwijfelde dat en nam zelf kinine in om het effect te observeren. Hij ontwikkelde daarop een beeld dat paste bij malaria tertiana. Deze ervaring en zijn kennis van de medische literatuur brachten hem ertoe de similiaregel verder te bestuderen. In 1796 verscheen zijn eerste publicatie over dit onderwerp.

Vanuit zijn scheikundige achtergrond kende hij alle 829 beschreven citaten van arsenicumvergiftigingen. Het was de kwaliteit van Hahnemann dat hij de gelijkenis herkende met het cholerabeeld: buikpijnklachten met waterdunne diaree, uitputting, uitdroging, koorts en angstige rusteloosheid. Bij de eerstvolgende cholera-epidemie was dit een van de geneesmiddelen die hij voorschreef – naast Cuprum (koper) en Veratrum album (wit nieskruid) – en verreweg de meesten van zijn patiënten bleven in leven, in tegenstelling tot de zieken die zich tot andere artsen hadden gewend. Zijn naam was gevestigd.

Similiaregel en reguliere geneeskunde

Zonder dat deze regel expliciet wordt gebruikt, is de similiaregel wel terug te vinden binnen de reguliere farmacologie, zoals in de begrippen ‘hormesis’, waar een van de volgende lezingen over gaat, de zogenaamde paradoxale reacties op geneesmiddelen en het rebound effect. Een mooi voorbeeld hiervan is de werking van methylfenidaat, een wekamine dat bij de meeste mensen onrust opwekt, maar bij mensen met ADHD juist rustgevend werkt.

Ook in de dagelijkse praktijk kennen we voorbeelden van de similiaregel.

Koffie maakt je – kortdurend- wakker en helder, maar na enige tijd later wordt je juist slaperiger en is er een nieuwe koffiepauze nodig. Bij inslaapproblemen met heldere, wakkere gedachten, kan homeopathisch ‘Coffea’ helpen om in te slapen.

Bij het snijden van een ui kun je brandende, tranende ogen krijgen. Bij allergie met tranende brandende ogen kan het homeopathische middel gemaakt van de ui, Allium cepa, verlichting geven. In de volksgeneeskunde wordt dit middel al eeuwen toegepast bij verkoudheden.

Het potentiëren

Het tweede kenmerk van de homeopathische geneeskunde is de bereiding van de geneesmiddelen. Wij noemen dat potentiëren. Dat is een behandelwijze waarbij de oorspronkelijke stof verdund wordt, terwijl de oplossing ondertussen geschud wordt. Hahnemann heeft dit ontwikkeld om het toxische effect van de stof te elimineren.

Om u even in herinnering te brengen: hij gaf arsenicum aan kwetsbare zieke en uitgedroogde mensen met cholera. Overdosering zou fataal zijn. Om die reden maakte hij een verdunning, terwijl hij de oplossing krachtig schudde. De observatie van Hahnemann en vele homeopathische artsen na hem was dat een hogere potentie een langer en dieper effect gaf. Zelf verklaarde hij deze werking als volgt. Door dit potentiëringsproces neemt de chemische, giftige werking af maar wordt het zelfgenezend vermogen des te meer gestimuleerd. Zoals uit recente onderzoeken is gebleken, bevat een hoge potentie, ook boven het getal van Avogadro, nog steeds informatie die door specifieke meetmethoden kan worden waargenomen. Water, het oplosmiddel bij uitstek, speelt hierbij een belangrijke rol, zoals u straks zult vernemen.

Potentierën wordt gedaan in stappen. Bij een D-potentie (decimale potentie) gebeurt dit in stappen van 1 op 10 en bij een C-potentie (centicemale potentie) in stappen van 1 op 100. Later ontwikkelde Hahnemann de LM-potentie (1 op 50.000) waarmee hij probeerde zo mild en tegelijkertijd sterk mogelijk het zelfgenezend vermogen te stimuleren.

Visie

De homeopathische visie op ziekte is dat er bij ziekte sprake is van een verstoring van de het natuurlijke evenwicht. Door de juiste informatie kan het zelfgenezend vermogen dat ieder levend organisme bezit gestimuleerd worden waardoor de balans hersteld wordt en het lichaam geholpen wordt de ziekte te overwinnen of zo goed mogelijk te laten verdwijnen.

Diagnose

Het stellen van de homeopathische diagnose gebeurt op basis van de etiologie, de klachten en de fysieke en psychische kenmerken van de patiënt. De gehele lichamelijke en psychische make-up van de patiënt, samen met zijn geschiedenis, bepalen het homeopathisch similimum, het best passende geneesmiddel. Bij iedere patiënt wordt een keuze uit 3000 verschillende geneesmiddelen gemaakt.

Iedere patiënt krijgt naast een reguliere diagnose ook een individuele homeopathische diagnose.

Geneesmiddelen

Homeopathische geneesmiddelen zijn afkomstig uit planten, mineralen en dierproducten. Daarnaast worden er ook homeopathische geneesmiddelen gemaakt van bijvoorbeeld reguliere geneesmiddelen of andere chemische stoffen om bijwerkingen te verminderen.

Werkwijzen

Homeopathische geneeskunde kan op verschillende niveau’s toegepast te weten:

– lokaal, symptomatisch (geneesmiddelen bij de drogisterij)

– Isopathie (bijvoorbeeld pollen bij hooikoorts)

– klinisch: op het heersende klinische beeld (bij acute ziekten); geschikt voor huisartsen

– constitutioneel, op het totaalbeeld (bij chronische aandoeningen); door artsen die gespecialiseerd zijn in homeopathie